21 August 2019
Վերջին երկու տարիներին Հնդկաստանից ներգաղթը Հայաստան կտրուկ աճել է։ Շատերը գալիս են ավելի լավ կյանքի փնտրտուքներով։ Սակայն նրանք երբեմն հանդիպում են խտրական վերաբերմունիք, անգամ ենթարկվում են թրաֆիքինգի՝ բախվելով «հայկական երազանքի» մութ կողմի հետ։
Հնդիկ ներգաղթյալ Ռահուլ Սեթեհը, ով 2015 թվականից բնակվում է Հայաստանում, լավ է հիշում օրը, երբ նստած երևանյան միկրոավտոբուսում, հեռախոսով խոսում էր հիվանդ ընկերոջ հետ։
«Ես շատ կամաց էի խոսում, փորձելով օգնել նրան, երբ մի կին սկսեց բարձրաձայն բողոքել, որ «նա հոգնել է այս հնդիկներից»։ Ինչո՞ւ։ Ի՞նչ վատ բան եմ արել։ Ես հիմա ուզում եմ բացատրել, որ ես սիրում եմ Հայաստանը։ Ես նրան համարում եմ իմ մասնիկը»։
Դեռ նախորդ տարիներին Հայաստանում բնակվող հնդիկ քաղաքացիները գրեթե բացառապես ուսանողներ էին և հաճախ մնում էին միայն այնքան ժամանակ, որքան պահանջում էր իրենց ուսումը։ Բայց այսօր վիզայի ազատականացված ռեժիմը, բարձր աշխատավարձը և բիզնեսի նոր հնարավորությունները նպաստել են հնդկական ներգաղթի նոր ալիքին։ Այսօր արդեն հնդիկները ցանկանում են ոչ միայն սովորել, այլ երկարաժամկետ բնակություն հաստատել Հայաստանում։
Աճող համայնքը
2017 թվականի նոյեմբերին ՀՀ կառավարությունը ազատականացրեց մուտքի արտոնագրերի ռեժիմը Հնդկաստանի քաղաքացիների համար, և այդ ժամանակից ի վեր նրանց ներհոսքը դեպի Հայաստան ավելացավ։
Հայաստանի Հանրապետության միգրացիոն ծառայության կողմից տրամադրված տվյալների համաձայն՝ անցյալ տարի Հնդկաստանի 1 940 քաղաքացի Հայաստանում ստացել է բնակության թույլտվություն։ Նրանցից 1 100-ը այն ստացել է ուսման, 784-ը՝ աշխատանքի, իսկ 54-ը՝ ընտանեկան վերամիավորումների համար։ 2019 թվականի առաջին երեք ամիսներին Հայաստան է եկել ավելի քան 9 000 հնդիկ քաղաքացի, իսկ ընդամենը 3 տարի առաջ՝ 2016 թվականին այդ թիվը 4 226 էր։
Բայց ոմանք կարծում են, որ Հայաստանը Հնդկաստանի քաղաքացիների համար գրավիչ է դարձել նույնիսկ ավելի վաղ։
«Ամեն ինչ սկսվեց այն ժամանակ, երբ հնդիկ ուսանողները սկսեցին գալ Հայաստան՝ սովորելու», — OC Media-ին պատմում է իրավապաշտպան Սեմ Սինգհը, ով անցյալ տարվանից բնակվում է Հայաստանում։
Սինգհը նշում է, որ համալսարանական կրթության արժեքը Հայաստանում շատ ոլորտներում ավելի էժան է, քան Հնդկաստանում։
Ըստ իրավապաշտպանի, երբ ուսանողները դեռ նոր էին սկսել ժամանել Հայաստան, քիչ թվով հաստատություններ կային, որոնք բավարարում էին նրանց կարիքները, ինչպես օրինակ հանրակացարանները կամ հնդկական ռեստորանները։ Նրանցից ոմանք որոշել են մնալ և ինքնուրույն բացել նման հաստատություններ։ -Թույլ մրցակցությունը և ավելի ցածր հարկերը սկսեցին ոգևորել Հնդկաստանի քաղաքացիները և աճեց հետաքրքրությունը այս գեղեցիկ երկրի նկատմամբ, — ասում է Սինգհը։
Նոր վայրում հարմարվելը
Հինգ տարի է անցել այն օրվանից, երբ 46-ամյա Պրանգեշ Շահն իր կնոջ՝ 43-ամյա Բիպալի Շահի հետ տեղափոխվեց Երևան։ Պրանգեշը ադամանդի վերամշակման մասնագետ է, աշխատում է Երևանից ոչ հեռու գտնվող փոքրիկ բնակավայրի՝ Նոր Հաճնի գործարանում։
«Երբ ես առաջին անգամ եկա այստեղ, տաքսիի վարորդներ փորձում էին խաբել ինձ՝ պահանջելով ավելի շատ գումար», — ասում է Պրանգեշը OC Media-ին։
Նա հավելում է, որ գնումներ կատարելիս նույնպես խնդիրներ է ունեցել, բայց ժամանակի ընթացքում այդ խնդիրները լուծելու համար սեփական մեթոդն է մշակել։
«Եթե, օրինակ, ես ուզում էի ինչ-որ բան գնել, սպասում էի, մինչ մի հայ գնորդ գինը կհարցներ և կգներ տվյալ ապրանքը։ Եվ ես գնումներ էի կատարում նրանից անմիջապես հետո, որպեսզի վաճառողն ինձ չխաբի և ավել արժեք չասի»։
Շահը միակը չէ, որ ենթարկվել է խտրականության։ Հայաստանում բնակվող այլ հնդիկներ ևս պատմում են նման դեպքերի, նույնիսկ հարձակումների մասին։
«Ես կանգնած էի ռեստորանիս դիմաց, երբ ինչ-որ մարդիկ սկսեցին ինձ քարերով խփել։ Ես ոչինչ չէի արել», — OC Media-ին պատմում է հնդիկ գործարարը, ով չի ցանկանում հրապարակել անունը,-երբեմն ինձ ասում են, որ մաշկիցս վատ հոտ է գալիս։ Անկեղծ ասած, չեմ կարող հասկանալ, թե ինչու են նրանք ատում մեզ։
«Այնուամենայնիվ, եթե հուսախաբ չլինեք և աշխատանք գտնեք», — ասում է Պրանգեշը, — ապա սա «ապրելու իդեալական վայր է»։
Հնարավորությունների երկիր
OC Media-ի կողմից հարցված աշխատանքային հինգ գործակալությունների տվյալներով՝ Հայաստանում աշխատանք փնտրող Հնդկաստանի քաղաքացիների թիվն աճել է հատկապես վերջին կես տարվա ընթացքում։ Սակայն գործատուներն ու աշխատողները միշտ չէ որ կարողանում են ընդհանուր համաձայնության գալ՝ լեզվական պատնեշի պատճառով։ Արդյունքում՝ նրանցից ոմանք Հայաստանում ստիպված են կատարել ցածր վարձատրվող ֆիզիկական աշխատանքի, շատերն էլ նախընտրում են աշխատել հայրենակիցների հետ՝ լեզվական պատնեշից խուսափելու համար։
«Ճիշտ է, մեզ մոտ կան հայ աշխատողներ, սակայն մեր աշխատուժի մեծ մասը գալիս է Հնդկաստանից», — OC Media-ի հետ զրույցում ասում է Նյու Դելիից եկած ձեռնարկատեր Վինայ Բանսալը։
Բանսալը գրեթե հինգ տարի բիզնեսով է զբաղվում Հայաստանում։ Նա վեց ընկերությունների ղեկավար է, Երևանում ունի սեփական հյուրանոց, հանրակացարան և սննդի կետ։ Ներմուծում է նաև հնդկական ապրանքներ, որոնք վաճառվում են ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ հարևան Վրաստանում։
«Հայաստանում աշխատելը ձեռնտու է։ Դրա համար եմ հիմա այստեղ, — ասում է Բանսալը, — «Ես այստեղ մեծ գումարներ եմ ներդրել և հարկերը պարտաճանաչ վճարում եմ։ Կարծում եմ, որ ես լավ գործարար եմ Հայաստանի համար, ընդ որում, ես օգնում եմ նաև իմ հայրենակիցներին»։
Ըստ Վինայ Բանսալի՝ Հայաստանում հնդիկները երկու անգամ ավելի բարձր աշխատավարձ են ստանում, քան նրանք կստանային Հնդկաստանում։ Օրինակ իր հյուրանոցում գտնվող ռեստորանի շեֆ խոհարարը ամսական ստանում է մոտ 950 դոլար։
«Այն գումարը, որը իմ շեֆ խոհարարը ստանում է որպես զուտ շահույթ, նա չէր կարողանա վաստակել Հնդկաստանում», — ասում է Բանսալը։ Դա է պատճառը, որ Հայաստանի աշխատաշուկան գրավում է շատ հնդիկների։ Այստեղ աշխատավարձերը բարձր են։
Թրաֆիքինգ
Դեպի Հայաստան ճանապարհը գրավում է նաև ոչ ազնիվ ճանապարհով գումար վաստակել ցանկացողներին։ Խորամանկներն ու խաբեբաները իրենց զոհերին գայթակղում են աշխատանքի կեղծ առաջարկներով, երբեմն նույնիսկ ստում են մարդկանց, եվրոպական որևէ երկիր կամ ԱՄՆ տեղափոխելու խոստում են տալիս և խաբեությամբ բերում Հայաստան։
Երեսունամյա Բալուն, ով խնդրել է չհրապարակել իր ազգանունը, Հայաստան է ժամանել վեց ամիս առաջ։ Նա OC Media-ին պատմեց, որ ինքը նույնիսկ չգիտեր, որ գնում է Հայաստան։
«Ես վճարեցի մոտ 5 000 դոլար, որպեսզի օրինական արտագաղթեմ Միացյալ Նահանգներ։ Ինձ ասացին, որ ԱՄՆ-ում ինձ կտան մի փոքրիկ բնակարան, աշխատանք, որը լեզվի խորը իմացություն չի պահանջում և որ նրանք նաև կօգնեն ինձ կարճ ժամանակում տիրապետել անգլերենին», — ասում է Բալուն։
Այժմ նա աշխատում է Երևանի ավտոլվացման կետում, փող է հավաքում, որ վերադառնա տուն։
Իրավապաշտպան Սեմ Սինգհը տեղեկացնում է, որ երբ Հնդկաստանում ներգաղթի և վիզայի հարցերով խորհրդատուները սկսել են առաջարկել Հայաստանը՝ աշխատանքի, կրթության և բիզնեսի ներդրումների համար, ոմանք օգտվեցին իրավիճակից և սկսեցին կեղծ առաջարկներ անել։
Անցյալ տարի Հայաստանի ոստիկանությունը բացահայտեց մի դեպք, երբ Երևանում հնդկական ռեստորանի սեփականատերը Հնդկաստանի մի քանի քաղաքացիների օգնել էր տեղափոխվել Հայաստան՝ խոստանալով նրանց բարձր աշխատավարձ։ Երկիր ժամանելուն պես, սակայն, վերցրել էր նրանց անձնագրերը և ստիպել աշխատել գրեթե առանց աշխատավարձի։
Մենք այստեղ չենք եկել մրցակցելու համար
Այն բանից հետո, երբ Սինգհը տեղափոխվել է Հայաստան և տեսել, թե ինչպես են մարդիկ փորձում միմյանց խաբել փողի համար, Ֆեյսբուքում բացել է հնդիկ ներգաղթյալներին օգնություն տրամադրող էջ։
Օրինակ, նա գրառումներ էր անում՝ մարդկանց բացատրելով, թե ինչպես կարելի է սեփական բիզնեսը հիմնել Հայաստանում՝ ընկերության գրանցումից մինչև բանկային հաշիվներ բացելը։
Սակայն էջի անունը այնքան հայտնի է դարձել, որ շատ այլ մարդիկ ստեղծել են նման անուններով այլ խմբեր՝ աշխատանքի կեղծ հայտարարություններ տարածելու համար։
Սինգհի խոսքով՝ զոհերից շատերը, որոնցից խաբեությամբ գումար էին վերցրել, չեն վերադարձել Հնդկաստան։
«Նախ, նրանք հույս ունեն, որ խորհրդատուն իրենց գումարները հետ կվերադարձնի», — ասում է նա, — «նրանք նաև ամաչում են դատարկ ձեռքով հետ վերադառնալ։ Նրանք կարծում են, թե ծաղրի առարկա կդառնան իրենց հարազատների ու ընկերների շրջանում»։
Սինգհը հույս ունի, որ չնայած բոլոր դժվարություններին, որոնց հնդիկները բախվում են Հայաստանում, նրանք իրենց տեղը դեռ կգտնեն այս նոր տանը։
«Ես ուզում եմ Հայաստանի ժողովրդին ասել, որ հնդիկները ապրում են ամբողջ աշխարհում», — ասում է Սինգհը, — «մենք գալիս ենք խաղաղությամբ և ամբողջ աշխարհում հայտնի ենք կրթության ոլորտում մեր ձեռքբերումներով, աշխատասիրությամբ և մշակութային հզոր ավանդույթներով։ Մենք այստեղ ենք եկել ոչ թե մրցակցելու, այլ օգնության ձեռք մեկնելու համար»։
